Belirtme durumu, akuzatif olarak da adlandırılmaktadır. Örnek 1: Kitabı severek okudum. Uyarı: Türkçede iki tane “-i” eki vardır: belirtme durumu eki ve iyelik eki. Bunların birbirine karıştırılmaması gerekir. Sözgelimi, aşağıdaki örnekte kitap sözcüğü durum eki değil de iyelik eki almıştır. Yazmaçalışmaları incelendiğinde, öğrencilerin ad durum eklerinden en çok belirtme durum eki ile yönelme durum ekini karıştırdıkları, çoğu zaman da belirtme durum ekini hiç kullanmadıkları görülmektedir. Bunun nedeni, fiil çekimlerinin Arapçada zamirlere göre yapılmasıdır. Örneğin, “Ona Bir ek esasen ana metnin bir parçasıdır, ancak bütün belgeyi daha net hale getirecek şekilde sonuna yerleştirilir; oysa ek bir metin esas olarak ana metni tamamlama amacını dolduran ek bir metindir. Bir bakıma bir eke bir ek olarak da diyebiliriz ama aynı ek için de geçerli değildir. Ek, temel olarak ana metne konulamayan verileri sizin, sizinki. Ihr er. Ihr e. Ihr (e)s. Ihr e. Almancada İyelik Zamirleri (Possesivpronomen) Fark edeceğiniz üzere bazı durumlarda benzer Türkçe anlamlarda kullanılabilmektedir lakin sıfat isimle beraber kullanılırken zamir ismin yerine kullanılmaktadır. İyelik Sıfatı. İyelik Zamiri. İyelik ekleri; İyelik eki sahiplik belirtme özellikleriyle ilgi eklerine benzerler. Ancak ilgi ekleriyle karıştırmamak gerekir. İkisi arasındaki fark ilgi ekleri belirtili isim tamlamasında tamlayana eklenir. İyelik eki ise tamlanana eklenen ektir. 76YPh4q. Oluşturulma Tarihi Eylül 17, 2020 1027Türkçemizde iyelik eki sık kullanılan dilbilgisi takılarından biridir. Güzel konuşma ve yazma açısından önemli bir konudur. İyelik eklerinin neler olduğunu öğrenip, konuşmalarınızda ve yazılarınızda doğru kullanabilirsiniz. İyelik eklerinin neler olduğunu ve nasıl kullanıldığını sizler için Türkçede “iye” sahip anlamına geliyor. Bu doğrultuda iyelik ekleri de, isimlere adlar veya kavramlara eklenerek, onların kime ya da neye ifade etmek anlamına geliyor. İyelik Eki Nedir? İsim veya isim soylu sözcüklere gelerek, onların kime veya neye ait olduklarını gösteren eklere iyelik ekleri denir. “İye” sözcüğünün eski Türkçemizde sahip anlamına geldiğinden yola çıkarsak, iyelik eklerinin de sahip olunmayı ifade ettiğini çıkarabiliriz. Bu eklere bir anlamda “sahiplik ekleri” de diyebiliriz. İyelik ekleri, Türkçe dilbilgisinde çekim ekleri olarak kabul edilirler. Bu ekler, dilimizde altı belli kişiye göre çekimlenirler. Bu kişilerin kimler olduğunu ve nasıl ekler aldığını görelim. İyelik Eki Konu Anlatımı Ve Örnekleri İyelik eklerinin, altı kişiye eklendiklerini söylemiştik. Bunlar; ben, sen, o, biz, siz, onlar şahıslarıdır. Ekler bu kişilere gelerek, sahip oldukları bir varlık veya kavramı gösterirler. Tekil ve çoğul şahıslar; ben, sen, o tekil; biz, siz, onlar çoğul varlıkları ifade ediyor. Dilbilgisinde; ben 1. tekil, sen 2. tekil, o 3. tekili; biz 1. çoğul, siz 2. çoğul, onlar 3. çoğul kişileri ifade eder. Her bir şahıs/şahıslara gelen ekler farklıdır. Şahısları ve onlara gelen iyelik eklerini şöyle gösterebiliriz; - Ben 1. tekil şahıs; -ım, -im, -um, -üm - Sen 2. tekil şahıs; -ın, -in, -un, -ün - O 3. tekil şahıs; -ı, -i, -u, -ü - Biz 1. çoğul şahıs; -mız, -miz, -muz, -müz - Siz 2. çoğul şahıs; -nız, -niz, -nuz, -nüz - Onlar 3. çoğul şahıs; -ları, -leri Yukarıda her şahsa verilen ekleri ezberlemeniz gerekmiyor. Günlük hayatta sıklıkla kullandığınızdan farkında olmayabilirsiniz. Eklerin hangi şahsa ait olduğunu bulmanız için başlarına “benim, senin, onun, bizim, sizin, onların” eklemeniz yeterlidir. Örnek verecek olursak; “kitabınız” kelimesine ilgili sözcükleri ekleyelim. Benim kitabınız, senin kitabınız, onun kitabınız, bizim kitabınız, sizin kitabınız, onların kitabınız şeklinde ortaya çıkıyor. Gördüğünüz gibi doğru tamlamama kendini gösteriyor. “Sizin kitabınız” tamlamasındaki –nız ekinin 2. çoğul şahıs eki olduğunu bulmuş oluyorsunuz. İyelik Eklerinin Sözcük Sonunda Kullanımı Türkçemizde isim veya isim soylu sözcükler ya sesli ya da sessiz harfle biterler. Sessiz harfle biten sözcüklere iyelik ekleri olduğu gibi eklenir. Örneğin; kitap+ım kitabım buradaki p sert ünsüzü, ünlü geldiğinde yumuşuyor; Kerem+in Kerem’in; siz+in; sizin gibi örnekleri çoğaltabiliriz. Sözcükler sesli harfle bitiyorsa, iyelik ekindeki sesli harf düşer. Buna dilbilgisinde “ses düşmesi” denir. Bu ses düşmesi 1., 2. ve 3. tekil şahıslarda uygulanıyor. Örnek verecek olursak; para+ımparam; para+ın paran; para+ı para olarak okunup, yazılıyor. Sonu sesli harfle biten sözcüklere 3. tekil şahıs iyelik ekleri geldiği zaman “n,s,ş,y” kaynaştırma harfleri ile sözcüğe bağlanırlar. Örnek olarak parası, aynayı sözcüklerini verebiliriz. İyelik Eki Örnekleri Ben 1. tekil şahıs iyelik ekleri; ayakkabım, benim, soluğum, gözlüğüm Sen 2. tekil şahıs iyelik ekleri; anahtarın, senin, boynun, sözlüğün O 3. tekil şahıs iyelik ekleri; çikolatası, yazısı, bebeği, suyu, sütü Biz 1. çoğul şahıs iyelik ekleri; ayakkabımız, bizim, soluğumuz, gözlüğümüz Siz 2. çoğul şahıs iyelik ekleri; anahtarınız, sizin, boynunuz, sözlüğünüz O 3. çoğul şahıs iyelik ekleri; çikolataları, yazıları, bebekleri, suları, sütleri İyelik Eklerini Şahıs Ekleriyle Karıştırmayın İyelik ekleri, sonuna geldiği sözcüklerden yeni bir sözcük türetmediği için çekim ekleridir. Bu nedenle iyelik eklerini şahıs ekleriyle karıştırmayınız. İyelik ekleri isimlere, şahıs ekleri de çekimli fiillere gelir. Örneğin; çantam sözcüğündeki “–ım” 1. tekil şahıs eki; yazdım çekimli fiilindeki “-m” eki de 1. tekil şahıs ekidir. İsim niteliği taşıyan kelimelerin yüklem veya fiilimsiler ile dil bilgisel ilişki kurmasını sağlayan biçimbirimlere ad durum eki hâl eki denir. Durum ekleri belirtme, bulunma, ayrılma ve yönelme hâli eki olmak üzere dört tanedir. Sayfanın alt kısmındaki tablodan bu hâl eklerinin özelliklerini Not Durum eklerinin birleşik edat oluşturma ve kurallın birleşik sıfat kurma gibi farklı işlevleri de vardır. Durum ekleri genellikle isimlere ve zamirlere 1 Durum ekleri, aldıkları ekler ve eki nedir?İsim veya zamirlere gelerek onları yükleme veya eylemsilere bağlayan çekim eklerine durum eki denir. Durum ekleri yönelme, bulunma, ayrılma ve belirtme olmak üzere dört tanedir. Ayrıca bu ekleri almayan isimler yalın hâlde kabul temelde yalın, bulunma, belirtme, ayrılma ve yönelme olmak üzere beş isim durumu bulunmaktadır. Nitekim ad durum ekleri cümlede dolaylı tümleç ve belirtili nesnelerin kurulmasını sağlar. Yalın hâl özne ve belirtisiz nesne, belirtme hâli eki belirtili nesne ve diğer hâl ekleri dolaylı tümleç bazen de zarf tümleci durum ekleri ve özellikleri şunlardırYalın hâl Herhangi bir hâl eki almamış isim niteliği taşıyan kelimeler yalın durumu eki İsme gelen -A ekidir. Diğer adı yaklaşma hâli ekidir. Geldiği ismi genellikle dolaylı tümleç durumu eki -DA ekidir. Genellikle eklendiği isim ile yüklem arasındaki mekân ilişkisini kurar. Bu sebeple sıklıkla dolaylı tümleç kurma durumu eki -DAn ekidir. Göktürkçede bulunma ile iç içe olan bu durum eki, Türkçenin sonraki dönemlerinde ayrılmıştır. Ayrılma durumu ekine, çıkma durumu eki de durumu eki İsimlere gelerek genellikle belirtili nesne yapan -I ekidir. Diğer adı yükleme hâli aslında bu beş durumun dışında da hâl ekleri mevcuttur. Ancak bunlar Türkçenin yaygın dil bilgisindeki müfredatta yer durumu eki Tamlayan ekidir. Ben ve biz kelimeleri dışında -nIn şeklinde hâli eki Araç durumu eki olarak da tanınan bu ek, günümüz Türkçesinde “ile” son çekim edatı ve onun ekleşmiş “+la / le” şekilleri vasıta hâli görevinde kullanılmaktadır İpek, 2008. Göktürkçede vasıta hâli -n eki ile hâli eki -ÇA ekidir. Genellikle benzerlik gösterme hâli eki Günümüz Türkçesinde kalıplaşmış biçimde bulunur. Eski Türkçede +GArU biçimindedir. Örneğin dışarı ET taşgaru vb. kelimesinde ve ortaokul programlarında hâl eki olarak yalnızca yönelme, bulunma, ayrılma ve belirtme hâli ekleri anlatılır. Bu ekleri alan isimler durum eki almış olarak kabul edilir. Her ne kadar bu eklerden hiçbirini almayan isimler yalın hâlde olsa da bu kelimeler sorularda durum eki almış sözcük olarak kabul hâl eki almış sözcüklere örnekler verilmiştirKapıda bulunma hâli eki hiçbir üzüntü hissetmeyen insanlardan ayrılma hâli eki kaçan umudunu belirtme hâli eki kaybetmiş siluetler vardı. Akıllarına bulunma hâli eki hep kötü şeyler eki olan de ismi ne anlamı katar?Durum eki olan -DA, bulunma hâli ekidir. Bu sebeple genellikle bulunulan mekânı belirtir. Bu sebeple de sıklıkla dolaylı tümleç eki olan -DA eklendiği isme bitişik yazılır. Ayrı yazılan dA eki nerede kullanılır?Durum ekleri, ismin hâlleridir. Bu sebeple isim durumundaki kelimelere ve zamirlere gelirler. Sıfatlara geldiklerinde ise adlaşmış sıfat yaparlar. Edat ve bağlaçlara ise gelemezler. Ancak özellikle edatlar ile şahıs zamirlerini birbirine bağlama işlevleri vardır. Örneğin ona göre yapısında “göre” edatından önce yönelme hâli eki ekleri bazen kalıplaşarak yapım eki hâline geçer. Sudan sebep, gözde gibi kelimeler buna örnektir. Ayrıca ayrılma hâli eki zamirlere geldiğinde ilgi hâli eki işlevinde kullanılır. Örneğin bizden biri derken +den eki burada tamlayan yani ilgi eki gösterme durum eki nedir?Yön gösterme eki de bir durum ekidir. Bu ek özellikle Eski Türkçede yaygın olarak kullanılmıştır. Fakat günümüz Türk lehçelerinin birçoğunda sadece kalıplaşmış olarak bulunur. Eski Türkçede -garu, -gerü, -gar-, -ger, -ra, -re, -ru, rü biçiminde bulunan bir ektir Erickson, 2015.Türkiye Türkçesinde yön gösterme eki örnekleri ileri kimin parası? -> onun -> 3. tekil şahıs iyelik eki “-sı” “gözlüğün” -> kimin gözlüğü? -> senin -> 2. tekil şahıs iyelik eki “-n” “okulumuz” -> kimin okulu? -> bizim -> 1. çoğul şahıs iyelik eki “-muz” “memleketiniz” -> kimin memleketi? -> sizin -> 2. çoğul şahıs eki “-niz” NOT Bazı iyelik ekleri, saygı ifade etmek için kendi anlamlarının dışında kullanılabilir. Örnek “Bu konudaki ifadeleriniz çok önemli.” cümlesindeki “ifadeleriniz” “+niz” 2. çoğul şahıs iyelik eki kelimesinde aslında şahıs 2. tekil olması gerekirken, saygı ifade etmek için 2. çoğul şahıs eki kullanılmıştır. İyelik ekleri, yepyeni bir kelime yapmadığı için çekim eki olarak kabul edilir. Ayrıca şahıs ekleriyle iyelik eklerini birbirine karıştırmamak gerekir. İyelik ekleri isimlere, şahıs ekleri çekimli fiillere gelir. “Kitap” sözcüğünün şahıs eki alması mümkün olmadığı gibi, “bak-” fiilinin iyelik alması da mümkün değildir. Örnek “Kitabım” kelimesindeki “-ım” eki “1. tekil şahıs iyelik eki” olarak; “baktım” çekimli fiilindeki “-m” eki ise “1. tekil şahıs eki” olarak kabul edilir. Orkun KUTLU Yorum Yap! Yazı Ayrıntıları... Yazdır! Bu Yazıyı Paylaşın!

belirtme eki ile iyelik eki arasındaki fark